«Είμαστε μια χώρα σχεδόν εμφυλιοπολεμική»

π. Ευρωβουλευτής Άννα Καραμάνου

«Είμαστε μια χώρα σχεδόν εμφυλιοπολεμική», εκτιμά η πρώην ευρωβουλευτής του Πα.Σο.Κ (1997 – 2004) Άννα Καραμάνου, σε συνέντευξή της στο ΛΟΓΟ, ενώ θεωρεί πως η προσπάθεια που κάνει σήμερα ο πολιτικός της χώρος για ανασυγκρότηση μπορεί να επιτύχει, αλλά κάτω από προϋποθέσεις και ευρωπαϊκές προδιαγραφές, γιατί οι εποχές του ’80 και του ’90 έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, χωρίς να αποφύγει την αναφορά για το χθες, το σήμερα και το αύριο της Ελλάδας.

Μόνο αν η ανανέωση συντελεστεί εκ βάθρων

Στην πρώτη ερώτηση, αν όντως το Πα.Σο.Κ μπορεί να ανασυγκροτηθεί και να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας, δεν διστάζει. «Η απάντησή μου είναι καθαρή. Το Πα.Σο.Κ πρέπει να ανανεωθεί εκ βάθρων και σε ιδέες και σε θέσεις και να παρακολουθήσει τη σύγχρονη πραγματικότητα. Οι καιροί έχουν αλλάξει. Δεν είμαστε ούτε στη 10ετία του ’80 ούτε στη δεκαετία του ’90. Το Πα.Σο.Κ πρέπει να συγχρονίσει τα βήματά του με ό,τι σύγχρονο και δημοκρατικό και καινοτόμο υπάρχει στην Ευρώπη»

Για την εποχή του το Πα.Σο.Κ έκανε καλή δουλειά, αλλά και λάθη

Παρατηρούμε ότι με την απάντηση αυτή δείχνει πως το Πα.Σο.Κ εδώ και καιρό έχει χάσει τον βηματισμό του, έτσι όπως τον εννοεί εκείνη. Απαντά πως «Όλες οι καταστάσεις έχουνε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Το Πα.Σο.Κ έφερε πολύ μεγάλες αλλαγές στην Ελλάδα, αλλά έκανε και λάθη. Δεν υπάρχουν τέλειες Κυβερνήσεις και τέλεια κόμματα. Όλες οι Κυβερνήσεις έχουν να παρουσιάσουν και θετικό έργο και αρνητικό. Αυτό συνέβη και με το Πα.Σο.Κ. Για την εποχή του, τη δεκαετία του ’70 και του ’80 έκανε καλή δουλειά, με το σπουδαιότερο την ανακατανομή του εισοδήματος των μη προνομιούχων, όπως λέγαμε τότε και την Εθνική Συμφιλίωση».

Της υπενθυμίζουμε την οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά εκείνη φρονεί πως τότε «Ζήσαμε την καλύτερη εποχή ευημερίας και ανάπτυξης», αντιπαρερχόμενη την παρατήρησή μας πως η ευημερία τότε στηριζόταν στα δανεικά. «Το μόνο που δεν πρόσεξε το Πα.Σο.Κ ήταν οι τάσεις λαϊκισμού που δημιουργήθηκαν μέσα στο πλαίσιο του Πα.Σο.Κ με κάποιες στιγμές ανεξέλεγκτες».

Πού ακριβώς εστιάζει αυτή την αναφορά της; «Αναφέρομαι στον αυριανισμό. Επιδιώχθηκε τότε να ταυτισθεί ο Μητσοτάκης με τον ναζισμό. Ήταν λάθος. Ο Μητσοτάκης ήταν Βενιζελικός, δημοκρατικός και εμένα με είχε ενοχλήσει σφόδρα αυτό», είπε.

Δεν διδασκόμαστε από την Ιστορία

Εμβαθύνει περισσότερο στην κριτική της. «Δεν δουλέψαμε πολύ στο επίπεδο των ιδεών. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα δεν συμμετείχε στον ευρωπαϊκό διαφωτισμό. Οι αξίες και οι ιδέες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού δεν έχουν εμπεδωθεί ακόμη στην Ελλάδα. Οι αξίες της αλληλεγγύης, της ελευθερίας, της ισότητα, αξίες οι οποίες βοηθούσαν το να γίνει η ζωή μας καλύτερη και ανθρωπινότερη. Δεν συμμετείχε όμως η Ελλάδα και αυτό έχει επηρεάσει όλα τα κόμματα και όλους τους πολίτες».

Μας δείχνει το βιβλίο που διαβάζει αυτή τη χρονική στιγμή, Είναι το «Επτά πόλεμοι – τέσσερις εμφύλιοι – επτά πτωχεύσεις» από το 1821 μέχρι το 2016, βιβλίο του Γιώργου Δερτιλή. Η κ. Καραμάνου εκτιμά πως «Είμαστε μια χώρα σχεδόν εμφυλιοπολεμική», με την από μέρους της άποψη ότι «… δεν διδασκόμαστε από την Ιστορία ούτε η Ιστορία επαναλαμβάνεται, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στον πάτο μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια χώρα σε πτώχευση. Έχουμε πτωχεύσει επτά φορές, όπως λέει ο Δερτιλής, από την κακή διακυβέρνηση».

Τραγικό και μοιραίο λάθος το πρώτο μνημόνιο

Στο σημείο αυτό εκφράζει την απορία της. «Δεν ξέρω τι φταίει και υπάρχει αυτό το εμφυλιοπολεμικό κλίμα μεταξύ μας. Δεν ξέρω τι φταίει και δεν συνενώθηκαν και δεν συνεννοήθηκαν όλες οι πολιτικές δυνάμεις, όλο το πολιτικό σύστημα, όταν ξέσπασε η κρίση το 2009, 2010, για να διασωθεί η χώρα. Τότε το Πα.Σο.Κ σήκωσε όλο το βάρος μόνο του. Λάθος. Ένα από τα λάθη που έκανε ο Γιώργος Παπανδρέου τότε, όταν υπέγραψε μόνος του το πρώτο μνημόνιο και την είσοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Τραγικό και μοιραίο λάθος. Μπορούσε να καλέσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις τόπου για τη διάσωση της χώρας και όχι ένα και μόνο κόμμα να πάρει αυτές τις κρίσιμες αποφάσεις. Τι έγινε τότε; Τον Γιώργο Παπανδρέου υπονόμευε η Ν.Δ, τη Ν.Δ ο Τσίπρας με τον Σύριζα που υπονόμευε οποιαδήποτε αλλαγή».

Ρεαλιστική λύση ο ανθρώπινος καπιταλισμός

Θεωρεί πως «Στην Ελλάδα ηγεμονεύει ακόμα το ΚΚΕ και η αντίδρασή του απέναντι στην Ευρώπη», ενώ απαντώντας στην ερώτησή μας, αν ο σημερινός Σύριζα έχει σχέση με τα όσα πρεσβεύει το ΚΚΕ, απάντησε ότι «Η ρίζα του Σύριζα, η μήτρα του, είναι το ΚΚΕ, γι’ αυτό και οι αντιλήψεις είναι ίδιες, όπως ο κρατισμός και η εναντίωση στις ιδιωτικοποιήσεις. Να θυμηθούμε τι γινότανε με την Cosco, όταν είχαν αποκλείσει το λιμάνι του Πειραιά για να μην προχωρήσει η σύμβαση. Τώρα άλλαξαν γιατί είδαν ότι δεν υπάρχει άλλη πολιτική. Σήμερα έχουμε καπιταλισμό. Δεν υπάρχει άλλο σύστημα. Θα πρέπει να δούμε λοιπόν πώς μπορούμε να έχουμε έναν καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο, όπως έχουνε καταφέρει οι Σκανδιναβικές χώρες. Εδώ ποτέ δεν είχε γίνει συνείδηση κάτι τέτοιο. Ηγεμόνευαν οι ιδέες της Αριστεράς, ο κρατισμός, το πελατειακό κράτος, τα ρουσφέτια και οι διορισμοί στο Δημόσιο».

Μεγάλη η ευθύνη του λαού

Πού οδηγούν αυτές οι ταχτικές; «Το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται υπό χρεοκοπία δείχνει την αποτυχία του πολιτικού συστήματος. Συνεπάγεται και στην ευθύνη του ίδιου του ελληνικού λαού. Εγώ δεν λέω πως ο λαός είναι αθώος ούτε κολακεύω τον λαό, όπως κάνουν οι λαϊκιστές στην Ελλάδα», υπογραμμίζει η πρώην ευρωβουλευτής, ενώ στην ερώτησή μας αν έχει υπόσταση η ρήση του Θεόδωρου Πάγκαλου «μαζί τα φάγαμε», απάντησε πως όντως έχει υπόσταση. «Βεβαίως και έχει, διότι ο λαός δεν αντέδρασε σε κάποιες λογικές και επιβράβευε όχι τους ικανότερους και τους καλύτερους, αλλά εκείνους που τον κολάκευαν περισσότερο. Ο λαός δεν είναι αθώος, Οφείλει να προβληματιστεί, να χρησιμοποιήσει το μυαλό του και όχι να σκέπτεται με τα μυαλά των άλλων. Η κρίση της Ελλάδας δεν είναι κυρίως οικονομική. Είναι κυρίως πολιτισμική. Κρίση ιδεών, κρίση του πολιτικού συστήματος, κρίση του τρόπου που σκέπτεται, πράττει και επιλέγει ο λαός. Φτάσαμε στο σημείο να καταργήσουμε το “Αιέν αριστεύειν”, την καθοδηγητική μας δύναμη, όπως θυμάμαι όταν πήγαινα στο σχολείο. Εγώ παραμένω εκσυγχρονίστρια, ευρωπαΐστρια. Είμαι υπέρ της Ευρώπης και υπέρ των ευρωπαϊκών αξιών».

Ο Μητσοτάκης καλύτερος από τον Σύριζα

Στην παρατήρησή μας, πως ένα επιχείρημα που προβάλλει σήμερα η Κυβέρνηση του Σύριζα είναι “Δηλαδή, μετά από μας, ποιος; Ο Κυριάκος Μητσοτάκης;”, η κ. Καραμάνου έχει την άποψή της. «Ο Μητσοτάκης είναι καλύτερος από τον Σύριζα και τον Τσίπρα. Ο Μητσοτάκης είναι τουλάχιστον εκσυγχρονιστής. Εγώ παραμένω στον χώρο μου, της Κεντροαριστεράς».

Είμαστε ανάξιοι των προγόνων μας

Στην ερώτηση, αν με την κίνηση που κάνει σήμερα το Πα.Σο.Κ, σε μια προσπάθεια ανασυγκρότησής του, με δέκα υποψήφιους μνηστήρες για την προεδρία του, μπορεί να επιφέρει αλλαγή και θετικά αποτελέσματα για το Κίνημα, η κ. Καραμάνου είπε πως «Αυτό είναι δυνατόν, αν ο καθένας αποβάλλει τον εγωκεντρισμό του και αν αποδεχτούν το τελικό αποτέλεσμα για όποιον ψηφιστεί και θα είναι εκείνος ο οποίος θα ηγηθεί και θα ανασυγκροτήσει τον τόπο».

Τέλος, δήλωσε πως «Πάντα υπάρχει ο μεσαίος δρόμος και η χρυσή τομή, για την οποία μιλούσε και ο Αριστοτέλης. Υπάρχει ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό του κόσμου που δεν είναι ούτε με την Αριστερά ούτε με τη Ν.Δ και τη Δεξιά. Εγώ είμαι υπέρ της μέσης οδού που μας έδειξε ο Αριστοτέλης τόσα χρόνια πριν. Ας πάμε λίγο πίσω, να δούμε ποιες ήταν οι αξίες και οι ιδέες των φιλοσόφων που γεννήθηκαν και περπάτησαν σ’ αυτό τον τόπο. Αλλά εμείς αποδειχτήκαμε ανάξιοι κληρονόμοι τους».